Grégòr J. Schramke – Snienia | Dniownik z emigraceji

(wëjimczi)

31 rujana 2005

Ùdba pisaniô negò dniownika ùrodzëła sã ju jaczis czas temù, tedë czedë ju żesma pòstanowilë, że jedzema na Anielsczé Òstrowé. Nie bëło równak czasu, bë tedë zacząc gò pisac, nie bëło téż czasu, bë to pòzni zrobic. Dopiérze terô, pò pôrenôsce miesądzach òtemkł jem nen zsziwk ë zaczinóm òpisëwac dëcht nowi, cekawi ë z fùl znakama zapëtaniô, a téż (nie bãdã ùkriwôł) letkò nieùbetny, niepewny dzél mòjégò ë mòji białczi żëcô. Na zôczątkù bądã òpisywôł to, co je sparłãczoné z ną rézą, a co miało môl jesz przed dzys dniã (a sygnie to jaż łońsczégò rokù). Tak tedë nen pierszi dzél mdze pamiãtnikã, a nié òpisënkã dniów. Bãdã równak miôł starã, bë jak nôchùtczi no, co sã przed dzys dnia dzejało òpisac, tak bë ju przeńsc do dniownika. Mëszlã, że bãdze òn cekawim dokùmeńtã, że bãdze òbrôzã (na pòspòdlim kawla mòjégò ë Gòszë, a téż pôra, pôrenôsce, mòże pôredzesãc jinszëch emigrańtów, jaczi sã bez ne starnë przewiną) wiôldżi emigracëji lëdzy z pòlsczégò państwa (w tim téż z Kaszëbsczi) za chlebã, za chãcą gòdnégò żëcô.

Jak so dobrze wdôrzã, pierszi rôz ò wëjachanim za robòtą na Òstrowë przëszło mie na mëslã jednégò jesénnégò wieczora 2004 r., czedë to béł ù mie Rómk Drzéżdżón ë kùńczëlësma rëchtowac do drëkù „Dzëczé gãsë”. W jaczims sztóce jakòs sã zgôdało ò rómkòwim bracczim, jaczi òd pôrã lôt sedzy w Jirlandëji. Rómk zaczął pòwiôdac ò jegò robòce tam, ò dëtkach, jaczé zarôbiô, ò żëcym, jaczé wiedze. Przëszło mie tedë na mësla, bë mòże téż spróbòwac, bë mòże na jaczis czas wëjachac z Kaszub ë pòstarac sã czegòs wiãcy dorobic niżlë „blós pùklu a slepòtë”. Pamiãtóm, jak znãcony ną òpòwiescą, w szpòrce, a zdebkò na pòwôżno, zasmiôł jem sã do Drzéżdżóna:
– No co, Rómkù, téż jedzema?
Rómk le blôsknął na mie a nick na to nie òdrzekł. Le gôdka dejadë sã nie ùrwa, jaczims dzywnym trafã zarô pòszła dali. Czë równak żesma gôdalë ò tim samim, czë ò czim jinszym – dzysô ju nie wdôrzã. Zycher gwësny jem, że Rómk nawetka nie pamiãtô negò pëtaniô. Mòże nawetka całégò wëjimka negò wieczora…?
Jesz tegò samégò dnia, abò zarô nôstãpnégò miôł jem ju wënëkóné z se ną mësla:
– Snienia – rzekł jem krótkò do se. – Le snienia.
Czas równak mijôł, a mësla ò wëjachanim tej-sej wrôca do mie, òsoblëwie, czej cãżkò bëło z dëtkama, czej ju człowiek nie wiedzôł co robic, bë nëch zdebło miec w taszë, na czim szpórowac, bë mù do pierszégò sygło. Jo, mësla tegò ôrtu cerplëwò je, nôpiartô…
Nie zdradzył jem sã z nią bez dłudżi czas nikòmù. Nawetka Gòszi. Ji przede wszëtczim dlôte, że béł jem zycher, że òna nie chce ë nie bądze chca jachac (prôwdą je, że czedës, dôwno, pôrã razë rzekła, że bë mògła wëcygnąc w cëzé kraje, le béł jem dbë, że to le taczé gôdanié w lëft). A jô nie chcôł w ji głowie robic wërwasu, bò jakbëm wcyg ò tim gôdôł, béł nôpiarti z tim wëjachanim, mëszlã w kùńcu bë sã zgòdzëła wëcygnąc ze mną na Òstrowë, le blós dlôte, że jô tegò chcôł. A tak cos mie nie pasowało, bë na przék ji chãcóm cygnąc w tak cëzé starnë, w nowé, nieznóné żecé, w tak wiôlgą niewiadomã, w taczé rizykò.
Nie gôdôł jem ji jesz dlôte, że doch jesz mia do dokùńczeniô slédny rok sztudiów. Chtos bë mògł rzec, że òna bë mògła òstac ë kùńczëc ne sztudia, a jô sóm jachac. Taczé cos nié miało cwëkù. Bëło za baro rizykòwné, bò nie mielësma za wiele dëtkòw. A jak jô bë wëjachôł ë dłudżi czas ni mógł nalezc robòtë, abò bëm dostôł le taką (na przëmiôr le doriwczą), że blós bë mie sygało na żëcé, to co? Co tedë? Doch Gòsza mùsza òpłacëc mieszkanié, rechùnczi ë jesz co jesc… A żebë miec dëtczi na to wszëtkò, bë mùsza chòdzëc do robòtë – ë to na całi etat. A co tedë ze sztudiama? Nié, nié, takô ùdba ni mia niżódnégò cwëkù.
Jednégò wieczoru równak jakòs tak sã zgôdało ò Britańsczëch Òstrowach ë lëdzach, jaczi tam wëcygnãlë, żëją ë zarôbiają dëtczi. Ë tak òd słowa do słowa pòkôzało sã, że żesma równo mëslelë ò wëjachanim, a jedno drëdżémù ò ny ùdbie nick nie rzekło, bò bëło zycher, że to drëdżé za nick nie bądze chcało jachac. Równak dali, terô ju razã, jesma nëkalë z najich głowów tã mësla tą samą gôdką:
– Snienia, le snienia.
Czas równak płënął, mëslelësma ò tim corôz wiãcy, corôz wiãcy ò tim żesma gôdalë. A do tegò co sztót bëło czëc, że tuten wëjachôł, że ten wëjachôł, że ten hewò wrócył z lózyma rãkama, a tam zôs przëjachôł le na ùrlop ë so chwôli robòtã, a przede wszëtczim dëtczi, jaczé za nią dostôwô. Zaczął jem zbierac wiadła ò lëdzach, jaczi bëlë wëjachóny do Anielëji, Szkòcëji, Jirlandëji, dopëtëwac sã jak jima jidze, gdze ë co robią, wiele czasu szukalë robòtë, jaczé je tam żëcé, ëtd. Gòsza téż tak robia. W kùńcu, gdzes tak na zymkù jesma zdecydowalë, że jak le Gòsza skùńczi studia, a jô drëdżi dzél Zëchtë* – spróbùjema.
Bëlësma dbë, że wëjedzemë na zôczątkù lepińca. Dejadë pòzni sã pòkôzało, że bãdze jinaczi. Nimò, że jô wiele sedzôł „nad Zëchtą”, w czerwińcu béł jem jesz dosc dalek do kùńca robòtë. A Gòsza trafia na taką promòtorkã, że nimò tegò, że robia przë swòjim licencjace fëste ë bez òddichniãcô, ta wcyg mia jaczés zôstrzédżi […], tak że kùńc kùńców licencjacczi egzamin Gòszi òstôł przełożony na séwnik.
Tak tedë wëjôzd sã nama przesënął. Ùstalëlë më datã rézë na 1 rujana. Przesëniãcé ny datë wëszło nama nawetka na dobré, bò nie na „hùra”, le na spòkójno, pòmalë ë dokładno jesma zaczãni sã do negò wëjachaniô rëchtowac. Ju w tim czasu kùpilësma gazétã „Praca i życie za granicą”, gdze mòże òfértë robòtë ni mają za wiôldżi wôrtnotë, za to wiele je rozmajitëch wôżnëch doradów – co wząc, jaczé miec ze sobą dokùmeńtë, na co zwrôcac ùwôgã, czej sã jedze, jaczé papiórë składac na cëzeznie bë bëc w zgòdze z prawã, ò co sã starac ë gdze, ëtd. – a téż są tam wëpisóné agencëje, jaczé zajimają sã rekrutacëją lëdzy do robòtë w jinszëch krajach, a przë leżnoscë pisalë tam, na co miec bôczënk przë kòrzëstanim z taczégò pòstrzédnika (baro przëdatné radë).
W lëpińcu dowiedzôł jem sã, że Macéj Doraù wëjachôł do Jirlandëji. Rëchli do Szkòcëji wëjachôł Wòjcech Zajączkòwsczi, ò jaczim w lëpińcu (a mòże nawetka rëchli) bëłë ju wiadła, że baro dobrze mù jidze. Minął lëpińc. Ë nimò, że żesma bëlë baro za tim, bë jachac ë żesma sã do negò jachaniô rëchtowalë, to wcale nie bëło jesz zycher, czë to sã nama ùdô. Wiele jesz bëło pëtaniów, wiele niewiadomëch ë wiele mògło sã jesz zdarzëc, co bë bëło w sztãdze nama dali w czasu przesënąc nen wëjôzd abò nawetka doprowadzëc do tegò, że wcale nie wëjedzemë.
W zélnikù òd Wòjtka nadeszłë nowé wiadła, że mòże òn załatwic ze dwùma chłopoma jaką robòtã. Jakòs w tim czasu rzekł jem Jarkòwi Éllwartowi**, że chcã wëjachac do robòtë na Òstrowë. Pòprosył jem ò bezdëtkòwi, szescomiesãczny ùrlop. Pózni jinaczi jesma sã dogôdalë – za pòrozumienim starnów jô sã zwòlniwôł ë razã z kùńcã séwnika przestôwôł robic w wëdôwiznie.
Téż w zélnikù zaczelësma z Gòszą gromadzëc pierszé dokùmeńtë, wërobilësma so nowé paszpòrtë, wëmienilismë na nowé stôré òsobiste dowòdë, jô jesz prawò jachaniô, a téż żesma sã szëkòwalë do załatwieniô dalszëch wôżnëch papiórów, m.jin. ùbezpieczeniô ë zaswiôdczeniô ò niekaralnoscë. Pòwëswalësma téż do agencëjów ë w òdpòwiescë na niechtërny òfértë robòtë naszé CV, a gdze bëło nót, to ë mòtiwacyjné lëstë. Krótkò tedë rzeknąc – na fëste rëchtowalësma sã do wëjachaniô.
Zgôdôł jem sã tedë téż z Wòjtkã Z. Mógł załatwic robòtã, le zarô, co nama nijak nie pasowało.
W pierszi pòłwie séwnika (abò tak gdzes do 20-stégò) Gòsza bëła na trzech zéńdzeniach, dwùch zrobionëch bez ne rekrutëjącé lëdzy agencëje (we Gduńskù – tam jô béł razã z nią – ë w Warszawie) ë jednym pòtkanim zrëchtowónym bez Ùrzãd Robòtë (bëłë to Tardżi Robòtë w Pòznanim). Nie dosta niżódnégò zajãcô. Pòd kùńc séwnika Gòsza zda licencjacczi egzamin ë tim samim skùńcza sztudia. Robòtë za greńcą równak żesma jesz nié mielë nalazłé ë za baro nie bëło widzec, bësma mielë jã nalézc. A jô 1 rujana miôł sã stac bezrobòtnym…
Dogôdalë jesma sã tedë z Gòszą, że jeżlë nie nalézema flot robòtë bez ne agencëje czë na jaczis jinszi ôrt, bë tak jak so ùdbalësma jachac chòc z jednym kòntraktã w taszi (takô bëła na zôczątkù ùdba – jedzema le tedë, czej chòc jedno z nas bãdze mia na gwës robòtã), rzucymë wszëtkò na jedną kartã – jô wsadnã we fliger ë pòjadã sóm, a jak ju tam co nalézã ë zdebło pòrobiã, dojedze Gòsza. Bëło to dosc wiôldżé rizykò, bò dëtków bë nama sygło nôwëżi na pòłtora-dwa miesądze żëcégò, a jeżlë jô bëm nie nalôzł robòtë, to… lepi nie mëszlec.
Tak tedë wësłôł jem smsë do Macéja Doraùa, w jaczich jem napisôł jak wëzdrzi sprawa ë zapëtôł, czë bëłobë mòżlëwé do niegò zajachac ë ù niegò pòmieszkac do czasu nalézeniô robòtë ë swòji jaczis jizbë czë jaczégòs mieszkaniô. Macéj òdpisôł, a z nôstãpną wëmianą smsów żesma sã ùgôdalë, że zazwòni do mie. Ë prawie w nen dzéń, czedë miôł zwònic przëszła Gòsza z jesz jednégò zéńdzeniô w Gduńskù (òglowò ju czwiôrtégò) robionégò bez jedną agencëjã ë rzekła, że dosta robòtã.
Wdôżã so jakbë to dzys bëło, jak jem przëjachôł z robòtë (béł to kùńc séwnika), ùzdrzôł kartkã na jaczi Gòsza napisa, że na taką ë taką gòdzënã szła na no pòtkanié, ùskrobôł jem bùlwòw ë ùwarzëł je, a téż pòdgrzôł rosół ë miãso. Czej jem przërëchtowôł pôłnié, pòżdôł jem na Gòszã jaczis czas, le jak wszëtkò stëdło, sôdł jem do stołu. Béł ju wieczór. Ë czej jem ju jôdł pôłnié, ùczuł jem w jednym sztóce, że chtos wkłôdô klucz w zómk, ùczuł jem zwãk òdsztëkiwónëch dwérzi, jaczé zarô pò tim sã òtemkłë ë do kòridora wlazła Gòsza.
– Zebùwôj sã chùtkò ë pòj, bò pôłnié je ju wnet wëstëgłé – rzekł jem, a czej Gòsza wlazła do jizbë ë przëwita sã, pònëkiwôł jem jã:
– Sadôj ë jédz, pòzni pòwiész, jak bëło.
Gòsza sadła, wlała rosołu, zaczãna jesc, a w jednym sztóce rzekła:
– Jem dosta robòtã.
– Co? – zapitôł jem, bò jem nie ùwierził swòjima ùszoma.
– Móm robòtã – rzekła drëdżi rôz ë wëbùchnãła smiéchã.
Zarô jem zabôcził ò pôłnim. Bez nôstãpné minutë najé mieszkanié wëfùlowało òpòwiôdanié Gòszi, mòjé dopitiwanié sã, nasza redosc. Co za traf z tą robòtą?! Pò prostu wnet nie do pòmëszleniô! Doch prawie tedë dosta prôcã, czedë ju żesma nié mielë niżódny nôdzeji na to, że na taczi ôrt cos nalézema! A le dlôte Gòsza szła na no zéńdzenié, bò bëło w Gduńskù a nié gdzes dalek, gdze bëło mùsz jachac gòdzënama baną ë wëdawac na darmôka dëtczi! Nawetka to mòjé „sadôj ë jédz, pòzni pòwiész, jak bëło”, bëło taczim a nie jinszim rzekniãcém, bò béł jem zycher, że ë tą razą nick, że na darmò szła ë le gôdka ò tim zéndzeniu bądze sã tika le tegò, jak to wszëtkò tam wëzdrzało, ò co pitalë, ëtd. A do tegò jesz Gòsza tak zagra całé no przińscé dodóm, że nijak nie bëło widzec w ni redoscë, przëszła jakbë zmarachòwónô pò cãżczim dniu ë zniechãcónô.
Gòszi da robòtã firma BUPA Care Homes, a dlô ti firmë wespòłrekrutowała lëdzy anielskô firma Nursing Needs ë gdińskò Polish Staff. BUPA zobòwiąza sã wënając Gòszi jizbã ë na miesądz òpłacëc, zapłacëc przelecënk do Anielëji ë dowiezc do gardu, w jaczim bëła ta robòta. Równak wnet sa pòkôzało, że jô ni mògã razã z mòją białką lecec, że jeżlë chcema razã jachac mùszimë so sami òpłacëc przelecënk ë rézã do gardu, a téż sami nalézc ë òpłacëc jaką jizbã czë mieszkanié.
Jak tak wëszło z ną sprawą, długò jesma sã namiszlalë co zrobic, czë czasã nie je to jakô lewô firma, czë nie je w tim jaczé òszëkaństwò, ë tak dali, ë tak dali. Nasz strach nie béł na zycher czims dzywnym. Doch czëło sã, òsoblëwie w slédnëch czasach, téż ò taczich firmach. Przëznóm sã, że nawetka béł czas, że ju żesma chcelë zrezygnowac z ti robòtë. Do wëlecënkù bëło równak zdebło czasu ë chùtkò ë jak sã leno dało zaczãlësma sprôwdzac Polish Staff, Nursing Needs, BUPA. Zazwònilismë nawetka do kònsulatu! Wiele nama w tim sprôwdzanim pòmógł nasz jeden drëch – […], jaczi dlô naju, na ministerialny niwiznie, pòsprawdzëł przede wszëtczim Polish Staff. Ë nick, pò prostu nick, niżóden szlach nie wskôzywôł na to, że cos tam nie grô, że je w tim cos nie tak, jak mô bëc. Tak tedë 24 rujana zawiezlësma (jô, bracczi ë naju sostrzón Przemk) aùtã pòżiczonym òd drëcha naji familijë, a przede wszëtczim najëch starszëch – Wastë Antoniégò Turzińsczégò, Gòszã do Warszawë ë stamtądka ò 6.00 reno białka mòjô wëléca do Anielëji.
Na lotniskù w Londyn-Luton żdôł na nią, z wëpisónym ji mionã ë nôzwëskã jeden chłop, jaczi zawiózł jã pòtim do Burton-On-Trent, gardu, gdze béł nen dodóm òpieczi, w jaczim mia Gòsza robic. Wszëtkò pòkôza sã bëc taczim, jak miało. Z białką ù jaczi Gòsza mia wënajãtô jizbã, dogôda sã co do mie ë tak, 17 smùtana do pôłniô z gduńsczégò lotniska w Rãbiechòwie zacza sã mòjô réza do Anielëji w szëkbie lepszégò witra.

* jidze tuwò ò ksążkã pt.: „W widze dnia” (przëp.red.)
** szef wëdôwiznë, w jaczi robił aùtór

Leave a Reply

  

  

  

This website uses cookies to offer you the best experience online. By continuing to use our website, you agree to the use of cookies.